Mâu thuẫn (chữ Hán: 矛盾) ban đầu là chỉ một cặp binh khí dùng trong chiến tranh thời xưa. 矛 (mâu) là một vũ khí dài, đầu hình kiếm, thân cọc gỗ, giống như giáo, có vai trò tấn công. 盾 (thuẫn) là một vật to bản, có vai trò như chiếc khiên chống đỡ.

Truyện kể rằng, có người thương gia nọ thoạt đầu đi bán mâu, rêu rao rằng: "Mâu của tôi đâm cái gì cũng thủng". Rồi sau đó ông ta cũng bán thuẫn và cũng tự hào: "Thuẫn của tôi không có gì đâm thủng được". Một vị khách đi đường thấy thế cười hỏi: "Vậy nếu tôi lấy cái mâu của ông đâm cái thuẫn của ông thì sao? Thủng hay không thủng?". Thương gia nọ bí thế, chẳng biết trả lời thế nào, vì nếu thủng chúng tỏ thuẫn kém, còn không thủng chứng tỏ mâu kém, thế nên kết quả nào cũng sẽ khiến ông ta bẽ mặt. Và thế là từ "mâu thuẫn" ra đời.